Suma, abo krótkie opisanie wszytkiego Pisma Świętego, to jest: Ksiąg Starego i Nowego Testamentu.

Bóg

Nauczają nas tego księgi Starego Zakonu, iże ten Bóg, którego chwalił Noe, Abraham, Izaak, Jakub, Dawid i inszy ojcowie święci, tylko sam jest prawdziwym Bogiem, wszechmocnym i wiecznym, który dla dobroci swojej stworzył Słowem swoim niebo i ziemię i wszytki ty rzeczy, które na nich są, od którego wszytki rzeczy pochodzą, bez którego żadna rzecz nie jest, który jest sprawiedliwym i miłosiernym, który we wszytkich wszytko wedle wolej swojej sprawuje, a nikomu się nie godzi, aby mu rzekł: Czemu tak, abo owak czynisz?

Stworzenie

Nad to, iż tenże Bóg wszechmocny, stworzywszy insze wszytki rzeczy, stworzył też człowieka. Adama, najpierwszego człowieka, na wyobrażenie i podobieństwo swoje duchowne i postanowił go panem wszytkich rzeczy stworzonych na ziemi.

Grzech

Który Adam, przez zazdrość i zdradę Szatanowę, nie będąc posłuszny roskazaniu stworzyciela swego, Grzechem swym przywiódł na wszytek świat i tak wielki grzech, iż my wedle ciała od niego na świat pochodząc, jesteśmy z przyrodzenia synowie gniewu, a przeto zstawamy się poddanemi śmierci, zatraceniu, niewolej i okrucieństwu Szatanowemu.

Krystus obiecan

A potym, iże był obiecał Bóg Ojciec ono plemię błogosławione, JEZUSA KRYSTUSA, Syna swojego, zbawiciela naszego, temu to Adamowi, Abrahamowi, Izaakowi, Jakubowi, Dawidowi i inszym ojcom świętym, aby je od grzechów i od okrucieństwa Szatańskiego wybawił, żeby wiarą żywą a skuteczną tej obietnicy wierzyli, iżby też Jezusowi Krystusowi ufali, spodziewając się tego wybawienia od niego i przezeń.

Zakon

Przytym tego nas jeszcze ty księgi uczą. Wten czas, gdy ojcowie oni święci izraelscy, oczekawali tego obiecanego zbawienia i wybawienia, ponieważ przyrodzenie ludzkie jest pyszne i tak skażone, że nieradzi sami z chuci swej ludzie uznawają się być grzesznymi, a potrzebującemi obiecanego zbawienia. Dał był Bóg przez Mojżesza Zakon napisany na tablicach kamiennych, aby ludzie poznawszy przezeń grzech i złość serca swojego, tym chciwiej pragnęli przyjścia Krystusowego, któryby je od grzechów wykupił i wybawił, czego ani zakon uczynić mógł, ani ofiary zakonne, bo były tylko cieniem a figurą onej prawdziwej ofiary ciała Krystusowego, która wszytki grzechy miała zgładzić.

Krystus

Bóg Zbawiciel

przyszedł

Księgi Nowego Zakonu uczą nas tego, iż on obiecany Krystus (który jest nadewszytkimi rzeczami Bogiem błogosławionym na wieki), który nam był w Księgach Starego Zakonu pod ofiarami i figurami przeznaczon, posłan był od Ojca, tego czasu, który był u siebie postanowił samże Ojciec, tego prawie czasu, którego się było wszelakiej złości namnożyło na świecie. A iże ten Jezus Krystus, zbawiciel nasz, wcieliwszy się, podjął śmierć i wstał z martwych, nie dla czyich dobrych uczynków (bo wszyscy byli grzeszni), ale aby nam Bóg a Ociec nasz, który jest prawdziwy, ony obfite bogactwa łaski swej, które nam był obiecał podał, a nas wedle miłosierdzia swojego zbawił.

Baranek

Ofiara

Pokój

Przysposobienie

Nowy tedy Zakon jaśnie to nam pokazuje, iże Jezus Krystus prawdziwy Baranek i prawdziwa ofiara za wszytek świat, przyszedł na świat gładząc grzechy ludzkie, aby nam pokój i łaskę u Ojca zjednał, omywając nas od grzechów naszych w swojej krwi, a iżby nas wybawił z niewolej Czartowskiej (króremuśmy służyli grzesząc), żebyśmy też będąc przysposbieni przezeń za syny Boże, zstali się spólnemi z nim dziedzicami onego nazacniejszego a wiecznego królestwa.

Duch święty

A iżbyśmy poznać mogli to osobliwe, a barzo wielkie dobrodziejstwo Boże przeciwko nam, tedy nam dawa Bóg Ducha swego świętego, którego owoc i skutek jest wierzyć w Boga i w Krystusa jego,

Wiara

bo oprócz Ducha świętego, którym bywamy nauczeni i pieczętowani, nie możemy wierzyć temu, żeby Bóg Ojciec posłał Mesjasza, ani też możemy wierzyć, żeby Jezus był Krystusem. Abowiem jako Paweł święty powieda, żaden nie może rzec: Pan Jezus, jedno w Duchu świętym. Tenże Duch święty dawa o tym świadectwo duchowi naszemu, iż jesteśmy syny Bożemi i rozlewa w nasze wnętrzności

Miłość

Nadzieja

tę miłość, którą wypisuje Paweł święty Koryntczykom. Nad to jeszcze udziela nam nadzieję, która jest pewnym oczekawaniem żywota wiecznego, którego onże sam u nas jest zadatkiem i zastawą; udziela nam też i inszych darów duchownych, o których Paweł święty pisze do Galatów. Nie mamy tedy zaniedbawać, abo lekce sobie ważyć owocu wiary, abowiem przez tę ufność i wiarę w Krystusa, która przez miłość skutek swój sprawuje i okazuje się przez uczynki miłości, pobudzając ku nim człowieka,

Usprawiedliwienie
i poświęcenie

bywamy usprawiedliwieni i poświęceni, to jest, Bóg a Ociec Pana naszego, Jezusa Krystusa, który się zstał i Ojcem naszym przez tego brata naszego, ma nas za sprawiedliwe i za święte z łaski swej, a za zasługą Syna swojego, Jezusa Krystusa, nie poczytając nam grzechów naszych ku wiecznym mąkam.

Dobre uczynki

Na ostatek przyszedł sam Krystus na świat, abyśmy będąc przezeń poświęceni i oczyścieni od grzechów, naśladując dobremi uczynkami wolej jego, zaprzęli się rzeczy cielesnych, a jemu swobodnie służyli w sprawiedliwości i w świętobliwości po wszytki dni żywota naszego, a iżbyśmy przez dobre uczynki, które zgotował Bóg, abyśmy chodzili w nich, pokazowali to, że jesteśmy wezwani do tej łaski, a do tego daru wiary, których dobrych uczynków jeśli kto nie ma tedy to po sobie dawa znać, iże nie ma wiary w Krystusa takiej, jaką on w nas mieć chce.

Krystus

Mistrz

Biskup Nawyższy,

Pośrzednik, Przyczyńca

Do tego tedy trzeba nam przystąpić, a naśladować go ochotnym sercem, aby nas nauczył, abowiem on jest Mistrz nasz, cichy a pokornego serca, jest wzorem nam, od którego się mamy uczyć sposobu dobrego życia na świecie. Jest też naszym Biskupem nawyższym, który sam swoję krew za nas ofiarował, będąc jednym pośrzednikiem Boga a ludzi, który teraz siedzi na prawicy Boga Ojca, zstawszy się nam przyczyńcą, modląc się i przyczyniając za nami, który bez pochyby uprosi, abo to czego u niego, abo to co u Ojca przez jego imię prosimy, jeśli jedno prosząc będziemy temu mocnie wierzyć, iże tak uczyni, bo tak obiecał. Nie wątpimy tedy, jeśliże kiedy zgrzeszymy, z pokutą (do której nas tuż skoro na początku swego kazania wzywa i pobudza) a z ufnością przystąpić do Majestatu tej łaski jego, zupełnie temu wierząc, iże miłosierdzie otrzymamy, bo tego przyszedł na świat, aby grzeszniki łaską swoją zbawił.

Sąd ostateczny

Żywot wieczny

Tenci to jest Krystus Jezus, który w on czas od Ojca naznaczony przyjdzie, a będzie siedział w Majestacie wielkim, aby wszytki sądził, a oddał każdemu wedle uczynków własnych ciała jego jako się sprawował, abo dobre abo złe; i rzecze tym, którzy będą na prawicy jego, którzy na tym świecie przyszłego dobra, to jest żywota wiecznego czekają: Pódźcie błogosławieni Ojca mego, otrzymajcie królestwo wam zgotowane od założenia świata.

Ogień wieczny

A tym, którzy będą na lewicy: Odstąpcie ode mnie przeklęci do ognia wiecznego, który jest zgotowan diabłu i aniołom jego. A wtenczas będzie koniec, gdy Krystus zwyciężywszy prawie wszytki swoje nieprzyjacioły, Bogu a Ojcu swojemu zda królestwo.


Abyśmy ty rzeczy poznali, tedy za dobrocią Bożą przez Ducha świętego podane są nam ty Księgi święte, które zowiemy Biblia i przepowiedanie nauk tych, które są w tych Księgach
i Sakramenta, któremi bywa pieczętowana prawda tej nauki, abyśmy (jako powiedam) poznali
i uwierzyli, że tylko jeden jest Bóg prawdziwy, a ten, którego jako był obiecał posłał Jezusa Krystusa, a iżbyśmy wierząc mieli żywot wieczny w imię jego.

Nad ten fundament, żaden inszego nie może założyć w kościele Krystusowym, na którymby mocno stać i życzy tego Paweł święty, aby każdy był przeklętym, któryby inszą wiarę, abo zbawienie opowiedał, niźli przez Jezusa Krystusa, chociaby też był Anioł z nieba, bo z niego i przezeń i w nim są wszytki rzeczy. Któremu z Ojcem
i z Duchem Świętym niechaj będzie wieczna cześć i chwała na wieki wieków.

A M E N.