Czeski reformator szczególnie mocno krytykował papiestwo. Potępiał kościół za handel odpustami, tzn. za to, że pobiera opłaty za odpuszczanie grzechów. Wskazywał na zepsucie obyczajów wyższego duchowieństwa katolickiego, na jego wielkie dochody czerpane z pracy ludzi świeckich, trwonione na rozpustę i przepych. Hus domagał się, aby zniesiono sztuczny i niepotrzebny przedział istniejący pomiędzy duchowieństwem, a wiernymi. Dlatego m. in. chciał, aby i jedni, i drudzy przyjmowali komunię pod dwiema postaciami (chleba i wina).1Wezwany na sobór w Konstancji, kţóry odbył się w roku 1415 otrzymał od cesarza gwarancję nietykalności - "list żelazny". Jednak duchowni wytłumaczyli cesarzowi, że heretykowi nie trzeba dotrzymywać słowa i Hus został uwięziony, a następnie spalony na stosie, pomimo protestu polskiej delegacji pod kierownictwem Pawła Włodkowica.
Spalenie Jana Husa na Soborze w Konstancji. Z dzieła Ulricha Richenthala "Das Concilium: SO zu Constantz gehalten ist worden, des jars MCCCCXIII" (Augsburg, 1536). Ilustracja pochodzi z artykułu "The Hussites" - http://www2.kenyon.edu/Projects/Margin/hussites.htm |
Ja, Jan Hus, w nadziei kapłan Jezusa Chrystusa, lękając się rozgniewać Boga i popaść w krzywoprzysięstwo, niniejszym wyznaję mój sprzeciw, by odwołać wszystkie bądź którykolwiek z artykułów przedstawionych przeciwko mnie przez fałszywych świadków. Ponieważ Bóg jest moim świadkiem, że ani ich nie głosiłem, ani nie wyznawałem, ani ich nie broniłem, chociaż oni twierdzą, że to robiłem. Ponadto, co się tyczy artykułów, które wyciągnęli z moich ksiąg, twierdzę, iż brzydzę się wszelką fałszywą interpretacją, jaką którykolwiek z nich niesie sobą. Lecz tak samo, jak boję się zgrzeszyć przeciwko prawdzie, albo zaprzeczyć opinii doktorów Kościoła, tak i nie mogę odwołać żadnego z nich. A gdyby było możliwe, by głos mój rozszedł się na cały świat, tak jak w Dniu Sądu każde kłamstwo i każdy grzech jaki popełniłem będą objawione, wtedy chętnie odwołałbym przed całym światem każdy fałsz i każdy błąd, który chciałem powiedzieć bądź naprawdę powiedziałem!
Ogłaszam, iż piszę to z mej własnej wolnej woli i z własnego wyboru.
Napisane własnoręcznie pierwszego dnia lipca.
Źródło: Herbert B. Workman and R. Martin Pope, eds.,
The Letters of John Hus, (London: Hodder and Stoughton, 1904), s. 275-276.
Przekład: J. Sałacki
Wiedz, że interesy Stolicy Apostolskiej, a także twojej korony czynią obowiązkiem eksterminację Husytów. Pamiętaj, że ci bezbożni ludzie ośmielają się głosić zasadę równości; twierdzą, że wszyscy chrześcijanie są braćmi, i że Bóg nie dał ludziom uprzywilejowanym prawa władania narodami; utrzymują, że Chrystus przyszedł na świat aby znieść niewolnictwo; wzywają ludzi do wolności, to znaczy do unicestwienia królów i kapłanów.
Teraz, kiedy jeszcze jest czas, zwróć swoje siły przeciwko Czechom, pal, zabijaj i czyń wszędzie pustynię, gdyż nic nie jest bardziej miłe Bogu, ani bardziej pożyteczne dla sprawy królów, niż eksterminacja Husytów.The Papacy and the Civil Power (Nowy York, 1876), str. 253, cyt. wg. David Hunt, Woman Rides the Beast, str. 247