Konfederacja warszawska, 28.I.1573

My Rady koronne, duchowne i świeckie i Rycerstwo wszytko i stany insze jednej a nierozdzielnej R. P. z Wielkiej i Małej Polski, Wielkiego Księstwa Litewskiego, Kijowa, Wołynia, Podliasza, z ziemie Ruskiej, Pruskiej, Pomorskiej, Zmodzkiej, Liffianczkiej i miasta koronne.

Oznajmujemy wszytkim wobec komu należy ad perpetuam rei memoriam: iż pod tym niebezpiecznym czasem bez króla pana zwierzchniego mieszkając, staraliśmy się o to wszyscy pilnie na zjeździe Warszewskim, jakobyśmy przykładem przodków swych, sami między sobą pokój, sprawiedliwość, porządek i obronę R. P. zatrzymać i zachować mogli. Przetoż statecznym i jednostajnym zezwoleniem i świętym przyrzeczeniem sobie to wszyscy spoinie imieniem wszytkiej R. P. obiecujemy i obowięzujemy się pod wiarą, poczciwością i sumieniem naszym: Naprzód, żadnego rozerwania między sobą nie czynić, ani dysmembracyjej żadnej dopuścić, jako w jednej nierozdzielnej R. P., ani jedna część bez drugiej pana sobie obierać, ani factionibus privatis z nizkiem narabiać, ale podług miejsca i czasu tu naznaczonego zjachać się do gromady koronnej i spoinie a spokojnie ten akt electionis. podług wolej Bożej do skutku słusznego przywieść, a inaczej na żadnego pana nie pozwalać, jedno z takową pewną a mianowitą umową: iż nam pierwej prawa wszytkie, przywileje i wolności nasze, które są i które mu podamy post electionem, poprzysiąc ma. A mianowicie to poprzysiąc: pokój pospolity między rozerwanemi i różnemi ludźmi w wierze i w nabożeństwie zachowywać i nas za granice koronne nigdy nie ciągnąć żadnem obyczajem, ani prośbą królewską swą, ani solucione quinque mar-carum super hastam, ani ruszenia pospolitego, bez uchwały sejmowej czynić.

Przetoż powstać przeciwko każdemu takiemu obiecujemy, ktoby abo miejsca i czasy inne do electiej sobie obierał i składał, albo tumultować na electiej chciał, albo lud służebny priyatim przymował, albo electiej owej zgodnie od wszytkich conclusae sprzeciwiać się śmiał. A iż w R. P. naszej jest dissidium niemałe in causa religionis christianae, zabiegając temu, aby się z tej przyczyny między ludźmi seditio jaka szkodliwa nie wczęła, którą po inszych królestwach jaśnie widzimy, obiecujemy to sobie spoinie pro nobis et successoribus nostris in perpetuum sub vinculo iuramenti, fide, honore et conscientiis nostris, iż którzy jesteśmy dissidentes de religione, pokój między sobą zachować a dla różnej wiary i odmiany w kościelech krwie nie przelewać, ani się penować confiscatione-bonorum, poczciwością, carceribus et exilio, i zwierzchności żadnej, ani urzędowi do takowego progressu żadnym sposobem nie pomagać; i owszem, gdzieby ją kto przelewać chciał ex ista causa, zastawiać się o to wszyscy będziem powinni, choćby też za pretekstem dekretu, albo za postępkiem jakiem sądowym, ktoby to czynić chciał.

Wszakże przez tę confederatią naszą zwierzchności żadnej panów nad poddanemi ich, tak panów duchownych jako i świeckich y nie derogujemy i posłuszeństwa żadnego poddanych przeciwko panom ich nie psujemy;" i owszem jeśliby takowa licentia gdzie była sub praetextu religionis, tedy jako zawżdy było, będzie wolno i teraz każdemu panu poddanego swego nieposłusznego tam in spirituali-bus quam in saecularibus podług rozumienia swego skarać. Aby wszytkie beneficia iuris patronatus regii praelaturarum ecciesiastica-rum jako arcybiskupstw, biskupstw i inszych wszelakich beneficyj, były dawane nie inszym, jedno rzymskiego kościoła klerykom, indi-genis Polonis iuxta statutum. A beneficja kościołów greckich - ludziom tejże greckiej wiary dawane być mają. A iż to do pokoja wiele należy, aby differentiae inter status hamowane były, a między stanem duchownem i świeckiem jest niemała differentia de rebus politicis temporalibus, obiecujemy wszytkie ty między sobą componere na blisko przyszłem sejmie electionis.

Sprawiedliwości porządek taki w mocy zachowujemy, jaki sobie które województwo doma spoinie postanowiło, albo jeszcze postanowi zgodnie, także i około obrony potrzebnej zamków pogranicznych.

Ktożkolwiek się komu o pewny dług zapisał i do grodu firma inscriptione odpowiedać się poddał dobrowolnie bądź przed śmiercią, albo już i po śmierci królewskiej, takowy każdy podług zapisu swego niechaj progresanm iuris usitatum cierpi. A panowie starostowie będą powinni vigore huius generalis confederationis sine omni diiatione iuxta usitatam formam sądzić, odprawować, egzekwować takowe kausy oprócz tych województw, które sobie formam sprawiedliwości i egzekucyej specialem postanowili sub interregno, abo jeszcze postanowić mają. Inscriptiones wszelakie et resignationes bonorum perpetuas coram authenticis actis factas et fiendas sub interregno, spoinom tej konfederacyej zezwoleniem umacniamy, aby sub interregno, począwszy od dnia śmierci królewskiej, nikomu in progressibus iuris fatalia, abo praescriptio nie szkodziła napotym do sprawiedliwości jego. Także, którzy mieli terminum brania pieniędzy na przeszłe gody, abo na nowe lato, abo na jaki czas już przeszły: ci wszyscy, aby byli powinni brać swe pieniądze na pirwsze sądy - dali Pan Bóg po obraniu nowego króla - albo na pierwsze leżenie ksiąg.

Obiecujemy też to sobie, że na electia naznaczoną jadąc i na miejscu będąc i do domu się rozjeżdżając, gwałtu żadnego ludziom i sami między sobą czynić nie będziemy.

Te wszytkie rzeczy obiecujemy sobie i na potomki swe chować statecznie i trzymać sub fide, honore et conscientiis nostris. A ktoby się temu sprzeciwiać chciał i pokój a porządek pospolity psować, contra talem omnes consurgemus in eius destructionem. A dla lepszej pewności tych wszytkich opisanych rzeczy przyłożyliśmy pieczęci swe do tego i rękoma własnemi podpisali.

Actum Warschoviae in convocatione Regni generali, vigesima octava mensis Januarii, Anno Domini millesimo quingentesimo septuagesimo tertio.

Franciscus Crassinski episcopus Cracoviensis subscripsit.
Jan Firley z Dąmbrowicze wda i star. krakowski gener., marszałek koronny polski etę. ręką swą subscripsit.
Piotr Zborowski wda sandomierski ręką.
Laski Olbrichth wda sieradzki.
Jan Sierakowski wda łęczycki ręką propria.
Jan (z) Śluzowa wda brzeski ręką subscripsit.
Jan z Kroth[oszyna] wda inowrocławski ręką własną.
Mikołaj Mielieczki wda podolski etc. ręką subscripsit.
Mikołaj Maczieiowski wda lubelski
Anzelm Gostomski z Lezenicz wda rawski.
Fabian Czema wda malborski.
Ostaffiey Wołłowicz kaszt, trocki, podkanclerzy W. K. L. etc.
Paweł Pacz kaszt. Witebski, star. wilkomierski z osoby swej manu propria.
Hieronim Ossoliński kaszt, sandomierski ręką subscripsit.
Jan Tomiczki z Tomicz cast. gnieźnieński
Stanislaus Herborth kaszt, lwowski, star. samborski ręką swą.
Hieronim Sieniawski kaszt, kamieniecki subscripsit.
Stanisław Slupeczki z Konar kaszt. lubelski ręką własną.
Zigmunth Wolski kaszt. Czerski, star. warszawski i lanczkoronski.
Jan Dulski kaszt, chełmiński ręką.
Jan Kostka kaszt, gdański, star. malborski.
Jan Tarło kaszt, radomski własną ręką subscripsit.
Jan Christhoporski z Christoporzicz kaszt. wieluński ręką własną subscripsit.
Valenti Sliathkbwski subscripsit.
Stanisław Drohoiowski.
Mikolay Sienniczki podkom. chełmski.
Jan Bieykowski stolnik przemyski ręką swą.
Paulus Drzewinski ex propria tantum persona non ut legatus
Alexander Zorawniczki klucznik łucki, z osoby swej.
Piotr Czerni własną ręką.
Piotr Kaszowski manu propria.
Joannes Zamoiski Belzenzis etc. capi-taneus pro se subscripsit.
Stanislaus Czikowski podk. krakowski swą ręką.
Voicziech Vilkanowski podk. płocki.
Stanisław Iwan Karnynski.
Klimunth Korzenski.
Piotr Oliessniczki z Oliessnik.
Balczer Poręmbski manu propria subscripsit.
Petrus Graiewski capitaneus Yisnensis succamerarius Zacroczimensis manu.
Andreas Crassinski iudex terrae Cziechanoviensis subscripsit.
Stanislaus Smieczinski sub iudex Czie-chanoyięnsis propria subscripsit.
Joannes Dawidowski de Dawidów.
Malcher Nieczieczki succamerarius Drohicensis.
Jan Tharnowski czesnik Czerski subscripsit.
Michał Zaliwski podsędek liwski.
Stanisław Radziminski liwski i kamieński starosta ręką swą z osoby swej z strony tylko pokoju.
Hieronim Bużeński podskarbi koronny subscripsit.
Jacub Rokossowski kaszt, śremski. Paulus Szczawiński de magna Szczauin cast. Brzezinensis, capitaneus Sochaczeviensis subscripsit.
Paweł z Dzialinia cast. Dobrzinensis ręką swą.
Jan Herburth kaszt, sanocki, star. przemyski ręką swą subscripsit.
Mathias Szczepanowski. Lucas Oliessniczki. Mikolay Firley star. kazimirski.
Andrzey Zborowski oprócz hasti manu propria.
Gierzi Fredro z Plessowic manu propria. Stanisław Wissoczki z Budzisławia kaszt, lędzki subscripsit. Adam Pociey pisarz ziemi brzeskiej z osoby swej subscripsit.
Podpis literami ruskiemi i drugi podle niego też ruskiemi literami.
Rachnal Prziiemski podczaszy kaliski propria. Lenart Strasz burgrabia krakowski manu propria. Andrzey Niedrwiczki Sendomiriensis nuncius.
Sigmunth Cirzowski poseł sand. ziemie.
Stanisław Konieczpolski star. wieluński.
Stanisław Przerempski z Przeremba.
Andrzej Zaręmba z Kalinowy manu propria subscripsit.
Michał Jaziowieczki z Buczacza star. chmielnicki. Jan Thworowski na Buczaczu ręką własną.
Yalentinus Ponętowski podkomorzy łęczycki.
Thomas Dembowski iudex terrae Lanczicziensis,
manu propria subscripsit.
Mikolay Malechowski poseł łęczycki, star. gostyński
Myszka etc.
Marczian Chełmski chorąży ziemski krakowski
manu propria.
Erasmus Aychler consul Crac.
Sigismundus Guteter consul Crac. tanquam nuncii
a senatu Cracoviensi.
Jeronim Lanskorunski subscripsit.
Mikolay Grzibowski podkom. warsz.
Stanislaus Sirakowski kaszt, kowalski subscripsit.
Jacub Niemoiewski poseł z wojew. włocławskiego.
Yalenti Czirski ręką własną.
Daniel Plemieczki.
Christow Konarski.
Stanisław Kobilniczki star. przasnyski.
Florjan Criski.
Mikolay Dłuski z Kothfficza manu subscripsit.
Andreas Biliczki.
Piotr Dobroczieski.
Krzistow Salowski z Szalowey.
Jan Pękowski de Pęc[owice].
Caspar Szczepanowski.
Gabriel Jassienski.
Piotr Oraczowski.'
Joannes Krzęthowski własną.
Jan Silniczki z Silnicze.
Stanisław Szilniezki z Silnicze ręką swą.
Woicziech Potoczki subscripsit.
Melchior Kropka z Crukborku subscripsit.
Theofil Choinaczki districtus Ravensis nuncius.
Michał Palczowski z Brzeznicze.


Teodor Wierzbowski, Jakób Uchański, Warszawa, 1895, rozdz. IX; Wacław Sobieski, Nienawiść wyznaniowa tłumów za rządów Zygmunta III, Warszawa 1902.
S. Kot Humanizm i Reformacja, Lwów 1927 r., s. 424 - 427
Na początek bieżącej strony Literatura Chrześcijańska - strona główna